Jaką rolę pełni białko w organizmie?

Białko jest podstawowym makroskładnikiem w pożywieniu, po węglowodanach i tłuszczach. Jest niezbędnym budulcem prawidłowego wzrostu i regeneracji. Jest również niezbędnym składnikiem wielu procesów życiowych. Białko jest najczęściej kojarzone z mięsem i produktami mlecznymi, ale można je znaleźć również w wielu innych produktach spożywczych. Dowiedz się jak określić swoje zapotrzebowanie na składniki odżywcze oraz jakie ryzyko niesie ze sobą ich nadmiar lub niedobór.

Co to jest białko?

Białka, a dokładniej proteiny, to grupa złożona ze związków aminokwasów. Pełnią one wiele funkcji w organizmie. Odgrywają rolę w składzie hormonów i enzymów, krwi, włosów, naskórka oraz utrzymują równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Aminokwasy, z których zbudowane są białka, dzielą się na trzy kategorie:

* Niezbędne - Są to te, których organizm nie może syntetyzować i muszą być dostarczane z pożywieniem. Do aminokwasów egzogennych należą lizyna (izoleucyna), leucyna i metionina oraz fenyloalanina i treonina.

* Organizm może produkować , ale może to nie wystarczyć do zaspokojenia potrzeb, zwłaszcza w okresie wzrostu i rekonwalescencji. Histydyna, seryna i cysteina to tylko kilka z wielu.

* Endogenne są produkowane w organizmie w ilości zaspokajającej zapotrzebowanie. Do tej grupy należą alanina i glicyna, kwas asparaginowy, prolina, kwas glutaminowy.

Szukasz białka roślinnego czy zwierzęcego?

Białko pochodzenia zwierzęcego, czyli białko znajdujące się w mięsie, mleku i produktach mlecznych, jest dobrze przyswajalne przez nasz organizm. Jest to białko kompletne, ponieważ zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy. Ten makroskładnik można również uzyskać z roślin, ale są one uważane za białka niepełnowartościowe. Dzieje się tak dlatego, że niezbędne aminokwasy występują w roślinach w mniejszej ilości. Nie oznacza to jednak, że nie można spożywać kompletnej diety bogatej w białko. Powinieneś łączyć różne źródła białka roślinnego, aby zapewnić odpowiednią podaż i uzupełnienie brakujących aminokwasów.

Jak obliczyć swoje zapotrzebowanie na białko?

Ilość białka, jakiej potrzebuje dana osoba, zależy od jej wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej, stanu fizjologicznego (np. ciąży). Polskie normy żywienia pozwalają na określenie zapotrzebowania na białko w oparciu o masę ciała. 0,9g na kg masy ciała to zalecane dzienne spożycie białka dla osoby dorosłej (RDA). Można przyjąć, że kobieta o masie ciała 60 kg powinna spożywać 54 g tego składnika. W czasie ciąży zalecane spożycie białka wynosi 1,2g/kg, natomiast w czasie laktacji 1,45.

U osób aktywnych fizycznie, w zależności od rodzaju i intensywności wykonywanych ćwiczeń, wzrasta zapotrzebowanie na białko. Może ono wynosić od 1,2 do 2 g/kg w zależności od masy ciała. Ważne jest, aby zwiększyć spożycie tego makroskładnika u osób, które starają się schudnąć.

Istnieje wiele czynników, które wpływają na zapotrzebowanie na białko. Aby zachować zdrowie, warto zapewnić sobie odpowiednią ilość białka.

Jakie są oznaki i objawy niedoboru białka u

Choć niedobór białka jest bardziej powszechny wśród krajów rozwijających się, może wystąpić również w krajach rozwiniętych. Częściej występuje u osób starszych i chorych. Stan zwany niedożywieniem białkowo-energetycznym występuje, gdy nie ma wystarczającej ilości białka w diecie. kwashiorkor odnosi się do niedożywienia, które jest spowodowane niedoborem białka. Jeśli wynika ono również z niedostatecznej podaży energii, nazywane jest marasmusem. Kwashiorkor jest związany z zanikiem mięśni, natomiast ogólne wyniszczenie organizmu może być spowodowane marasmusem. Kwashiorkor charakteryzuje się wodobrzuszem i obrzękami. Marasmus może być związany z tłuszczem, zanikiem mięśni i utratą włosów.

Niedobór białka może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Należy jeść pokarmy o wysokiej zawartości tego makroskładnika.

Czy nadmiar białka jest szkodliwy?

Organizm nie może odnieść korzyści z nadmiaru lub niedoboru żadnego konkretnego składnika odżywczego. Nadmiar białka nie jest magazynowany w organizmie i musi zostać wyeliminowany w postaci mocznika. Jeśli taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas, może spowodować uszkodzenie nerek, a nawet doprowadzić do ich niewydolności. Wątroba jest również narażona na duże ryzyko z powodu nagromadzenia toksycznych metabolitów z białka zwierzęcego.

Nadmiar tego makroskładnika, zwłaszcza jeśli jest on pochodzenia zwierzęcego, może wiązać się z większym spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych. Zwiększa to ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, miażdżycy i zaburzeń lipidowych.

U osób z niedoborem witaminy B6 nadmierna podaż białka może przyczynić się do hiperhomocysteinemii, która również może prowadzić do miażdżycy.

Ale to nie wszystko. Nadmierne spożycie białka w diecie może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Kolejnym zagrożeniem jest odwodnienie, które może prowadzić do wypłukiwania cennych minerałów i witamin, takich jak wapń. To z kolei może prowadzić do osteoporozy. Wapń może gromadzić się w nerkach z wapnia, który został wypłukany z kości. Może to prowadzić do powstawania kamieni nerkowych. Układ nerwowy może być również dotknięty przez zbyt dużą ilość białka zwierzęcego.

Duże jest również obciążenie jelit, ponieważ niestrawione resztki białka zalegają i ulegają rozkładowi putrefacyjnemu, zwiększając ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Niewchłonięte białko może powodować reakcje alergiczne w skórze i organizmie. Może również prowadzić do zakwaszenia organizmu, co może powodować poważne problemy zdrowotne.

Dobrym wyborem jest łączenie białka zwierzęcego i roślinnego.